Dienst voor medische stralingsfysica
In de aanpassing van het ARBIS, dat inging op 01/01/2019, werd bepaald dat u de organisatie van de Dienst voor Fysische Controle verplicht intern moest inrichten. Analoog hieraan staat in het nieuwe KB van 13/02/2020 dat de exploitant van een inrichting met medisch-radiologische installaties een dienst voor medische stralingsfysica moet oprichten. Exploitanten van inrichtingen van klasse III die niet beschikken over een CT-toestel of een toestel voor interventionele radiologie (*), worden van deze verplichting vrijgesteld.
Wat is de rol van de dienst medische stralingsfysica? #
Gelijkaardig aan de aanpassing van het ARBIS is ook hier de belangrijkste reden van deze hervorming van de regelgeving het responsabiliseren van de exploitant, maar ditmaal voor de medische stralingsfysica in zijn installaties.
De medische stralingsfysica is namelijk een essentieel en onmisbaar onderdeel van de moderne geneeskunde. Daarom moeten erkende deskundigen op het gebied van medische stralingsfysica door de exploitant worden voorzien van de nodige middelen om hun taken doeltreffend uit te voeren en kwaliteitswerk te leveren.
Ook hier is het de exploitant die moet bepalen hoe hij zijn medische stralingsfysica wil organiseren: de functionele organisatie van de dienst voor medische stralingsfysica en de positie ervan binnen de organisatie. U kan dus bijvoorbeeld nog steeds rekenen op de kennis en ervaring van onze vele erkend deskundigen voor de taken stralingsfysica radiologie en nucleaire geneeskunde.
Koninklijk besluit van 13 februari 2020
KB betreffende de medische blootstellingen en blootstellingen bij niet-medische beeldvorming met medisch-radiologische uitrustingen
De volledige tekst van het KB kan u hier terugvinden.Diensthoofd #
Net zoals u reeds een intern diensthoofd fysische controle heeft moeten aanstellen, zal u dit ook moeten doen voor de dienst medische stralingsfysica. Ook hier staat deze persoon in voor de coördinatie en organisatie van de goede uitvoering van de opdrachten toegewezen aan deze dienst.
Ook hier hangt het diensthoofd rechtstreeks af van de exploitant waar hij werknemer van is. Dit betekent dat het hoofd van de dienst toegang moet hebben tot het beslissingsniveau. In het organigram dient aldus voorzien te zijn dat het hoofd van de dienst een rechtstreekse lijn heeft naar de exploitant. Dit om zijn/haar onafhankelijkheid te garanderen.
(*) Interventionele radiologie: het gebruik van beeldvormingstechnieken op basis van röntgenstralen, om het inbrengen en sturen van instrumenten in het lichaam te vergemakkelijken en zo een diagnose te kunnen stellen of een behandeling uit te kunnen voeren (ARBIS artikel 2 3°)
Belangrijk hierbij is dat het hoofd verantwoordelijk is voor de organisatie van de medische stralingsfysica in de inrichting, zodat aan alle reglementaire eisen inzake medische stralingsfysica voldaan is, ook in die diensten die traditioneel minder ervaring hebben met medische stralingsfysica, zoals bijvoorbeeld de dienst cardiologie of heelkunde. De individuele erkende deskundigen in de medische stralingsfysica blijven verantwoordelijk voor de eigen taken, beschreven in het Besluit medische blootstellingen en de bijhorende technische reglementen. Zij kunnen deze taken niet afwentelen op het diensthoofd medische stralingsfysica. Dit is dus ook het geval indien u werkt met een externe fysicus van Controlatom.
- Indien er een erkende deskundige in de medische stralingsfysica deel uitmaakt van het personeel van de exploitant, zal deze de leiding van de dienst voor medische stralingsfysica op zich nemen. Dit is bijvoorbeeld steeds het geval indien er een dienst radiotherapie aanwezig is in binnen uw ziekenhuis. Op deze dienst is er steeds een erkend medisch fysicus die deel uitmaakt van de organisatie. In dit geval kan deze persoon de functie van diensthoofd opnemen. Bijkomend dient deze persoon de door het Agentschap georganiseerde vorming te volgen die specifiek gericht is op de hoofden van de diensten voor medische stralingsfysica
- In het geval dat er geen erkend deskundige in de medische stralingsfysica bij u in dienst is, kan de leiding van de dienst toevertrouwd worden aan een werknemer die geen erkenning heeft, net zoals dit het geval was voor het diensthoofd fysische controle. Deze persoon moet dan wel minimaal een equivalente opleiding in de stralingsbescherming hebben gekregen als gemachtigde. Voor een inrichting van klasse III is dit de opleiding voor het gebruik van röntgenstralen voor medische beeldvorming (50 u) die ook de medisch beeldvormers dienen te volgen. Voor een inrichting van klasse II is dit dezelfde opleiding, maar aangevuld met een opleiding van 10u, waarbij bijzondere aandacht besteed wordt aan het gebruik van radioactieve producten in de nucleaire geneeskunde. Dit is de opleiding die ook gevolgd dient te worden door de technologen op de dienst nucleaire geneeskunde.
Naar analogie met het diensthoofd fysische controle en een erkende deskundigen in de medische stralingsfysica, moet deze persoon, zijn/haar kennis en bekwaamheid op peil houden en vervolmaken in het kader van een permanente vorming op universitair niveau (10 uur per jaar). Ook hier dient deze persoon de door het Agentschap georganiseerde vorming te volgen die specifiek gericht is op de hoofden van de diensten voor medische stralingsfysica.
Waarmee moet ik rekening houden bij het oprichten van deze dienst? #
Elke exploitant van een inrichting met medisch-radiologische installaties moet een dienst voor medische stralingsfysica oprichten, uitgezonderd exploitanten van inrichtingen van klasse III die niet beschikken over een CT-toestelof een toestel voor interventionele radiologie.
De exploitant is dé rechtspersoon die - voor het FANC - verantwoordelijk is voor de inrichting en aan wie – door het FANC - de exploitatievergunning werd verleend. Dit is dus niet een ziekenhuisnetwerk waarbinnen verschillende exploitanten samenwerken. Het is wel mogelijk dat verschillende exploitanten van één ziekenhuisnetwerk een gemeenschappelijke dienst voor medische stralingsfysica inrichten.
Eén exploitant moet één dienst voor medische stralingsfysica met één diensthoofd inrichten, belast met de organisatie van de medische stralingsfysica binnen alle medisch-radiologische installaties en inrichtingen die hij uitbaat. Net zoals voor de dienst fysische controle mogen er voor één exploitant dus niet meerdere diensten worden opgericht. Er kunnen eventueel wel sub-diensten of teams worden opgericht, met aan het hoofd een teamleider of adjunct aan wie het hoofd van de dienst bepaalde taken kan delegeren.
Wat zijn de specifieke taken voor een erkend medisch stralingsfysicus? #
Een erkend deskundige medische stralingsfysica is een persoon die beschikt over de kennis, de opleiding en de ervaring om op te treden of advies te geven in verband met stralingsfysica (stralingsbescherming van patiënten) in de context van medische blootstellingen en blootstellingen bij niet-medische beeldvorming met medisch-radiologische uitrustingen, en wiens bekwaamheid op dit gebied is goedgekeurd door het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle (FANC).
De erkend deskundige in de medische stralingsfysica draagt bij tot de optimalisatie van de stralingsbescherming van patiënten en personen die een medische blootstelling ondergaan.
De specifieke taken in verband met de medische stralingsfysica in de radiotherapie, nucleaire geneeskunde en radiologie worden nader omschreven in de artikels 40 tot en met 54 van het KB.
